Διάγνωση και Αντιμετώπιση
ΕΤΗΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΗ
Η ετήσια γυναικολογική εξέταση και το τεστ Παπανικολάου είναι πολύ σημαντικά για την παρακολούθηση της υγείας της γυναίκας και την ανίχνευση μολύνσεων και φλεγμονών ή ανώμαλων κυττάρων, που μπορεί να υποδεικνύουν άλλες παθήσεις. Η έγκαιρη διάγνωση είναι σημαντική για τη θεραπεία οποιασδήποτε ασθένειας και ιδιαίτερα του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας και άλλων -ενδεχομένως απειλητικών για τη ζωή- ασθενειών.
Η ετήσια εξέταση συστήνεται για τις γυναίκες που είναι σεξουαλικά ενεργές ή μετά την ηλικία των 18. Κατά τη διάρκεια της εξέτασης, ο γιατρός θα εξετάσει το στήθος και το γεννητικό σύστημα για οποιεσδήποτε ανωμαλίες ή αλλαγές. Η ετήσια εξέταση είναι ένα από τα σημαντικότερα μέτρα που μπορείτε να λάβετε για την πρόληψη παθήσεων του γεννητικού συστήματος.
Πότε πρέπει ένα κορίτσι να επισκεφτεί πρώτη φορά το γυναικολόγο?
- 1η επίσκεψη μεταξύ 13-15 (ACOG)
- Ιστορικό
- Επισκόπηση έξω γεννητικών οργάνων
- Ανάπτυξη δευτερογενών χαρακτήρων φύλου
- Διακοιλιακός υπέρηχος
- Ενημέρωση για std’s (σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα)
- Ενημέρωση για εμβολιασμό έναντι hpv (πρόληψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας)
- Πληροφορίες για την εξέλιξη του σώματος και της εμμηνορρυσίας κ.τ.λ.
Παθήσεις του αναπαραγωγικού συστήματος της γυναίκας
Κολπίτιδα
Είναι μια συχνή κατάσταση στις γυναίκες, με κύρια συμπτώματα τον κνησμό, τον πόνο και αυξημένες κολπικές εκκρίσεις, με ενδεχόμενη δυσάρεστη οσμή. Μπορεί να οφείλεται σε μύκητες ή άλλα βακτήρια. Η διάγνωση γίνεται με την κλινική εικόνα και την καλλιέργεια κολπικού υγρού. Θεραπευτικά χορηγούνται τοπικά ή από του στόματος αντιβιοτικά και ενισχυτικά της χλωρίδας του κόλπου.
Τραχηλίτιδα
Είναι η φλεγμονή του τραχήλου. Διακρίνεται σε οξεία και χρόνια. Συχνότερα αίτια είναι οι μύκητες και τα βακτήρια που προκαλούν κολπίτιδα, ενώ στο αδενικό επιθήλιο του ενδοτραχήλου μπορεί να ανευρεθούν τα χλαμύδια και ο γονόκοκκος. Η διάγνωση και θεραπεία της τραχηλίτιδας ανάλογα με το αίτιο είναι πολύ σημαντική, λόγω των επιπλοκών που μπορεί να εμφανιστούν, όπως ανιούσες φλεγμονές του γεννητικού συστήματος, υπογονιμότητα, ίνωση και στένωση του τραχήλου.
Πυελική φλεγμονώδης νόσος
Προκαλείται από μικροοργανισμούς που αρχικά ανευρίσκονται στον ενδοτράχηλο και στη συνέχεια προσβάλλουν το ενδομήτριο και τις σάλπιγγες. Η κλινική εικόνα περιλαμβάνει πόνο στην πύελο, ευαισθησία κατά τη γυναικολογική εξέταση και πυρετό.
Αμηνόρροια
Διακρίνεται σε πρωτοπαθή και δευτεροπαθή
- πρωτοπαθής αμηνόρροια
- Η μη εμφάνιση εμμηνορρυσίας σε κορίτσια 13 ετών, με απουσία και των χαρακτηριστικών του φύλου
- Η μη εμφάνιση εμμηνορρυσίας σε κορίτσια 15 ετών, με φυσιολογικά χαρακτηριστικά του φύλου
- δευτεροπαθής αμηνόρροια
- Απουσία 3 φυσιολογικών κύκλων ή
- Απουσία εμμηνορρυσίας για περισσότερο από 6 μήνες
Σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών
- Κριτήρια διάγνωσης
- Όλιγο - ανωοθυλακιορρηξία
- Κλινικά ή βιοχημικά σημεία υπερανδρογονισμού
- Εικόνα πολυκυστικών ωοθηκών στον υπέρηχο
- Η κλινική εικόνα περιλαμβάνει (άμεσες και απώτερες επιπλοκές)
- Διαταραχές περιόδου
- Υπερτρίχωση
- Ακμή και λιπαρό δέρμα
- Παχυσαρκία
- Προδιάθεση για σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2
- Δυσλιπιδαιμία και προδιάθεση για καρδιαγγειακά
- Υπογονιμότητα
- Διάφορες επιπλοκές κατά την εγκυμοσύνη
- Προδιάθεση για καρκίνο του ενδομητρίου
- Η διάγνωση γίνεται με υπερηχογραφικό και εργαστηριακό έλεγχο
- Το σύνδρομο των πολυκυστικών ωοθηκών δεν θεραπεύεται, ωστόσο συνήθως είναι απαραίτητη η ιατρική παρέμβαση, για την αντιμετώπιση ή την πρόληψη των διαφόρων επιπλοκών.
Τεστ Παπανικολάου - HPV - δυσπλασίες τραχήλου
- Αναπόσπαστο τμήμα της γυναικολογικής εξέτασης είναι το τεστ Παπανικολάου. Σκοπός της εξέτασης είναι η λήψη κυττάρων από τον τράχηλο και η εξέτασή τους.
- Με το τεστ δεν ανιχνεύεται ο ίδιος ο ιός, αλλά τα αποτελέσματα και οι βλάβες που αυτός προκαλεί.
- Σήμερα έχουν ανιχνευτεί πάνω από 200 τύποι του HPV.
- Από αυτούς οι πιο συχνοί είναι οι 6 και 11, που προκαλούν τα κονδυλώματα, και οι 16 και 18, που σχετίζονται με δυσπλασίες του τραχήλου.
- Τα αποτελέσματα του τεστ ΠΑΠ διακρίνονται σε διάφορες κατηγορίες, ανάλογα με τη βαρύτητα των βλαβών.
- Σημαντικά βήματα στην αξιολόγηση μιας HPV βλάβης αποτελούν η κολποσκόπηση και λήψη βιοψιών από τον τράχηλο, καθώς και η ταυτοποίηση του ιού με το HPV-DNA τεστ.
- Στις περισσότερες περιπτώσεις, η βλάβη υποστρέφει από μόνη της και ο οργανισμός αποβάλλει μόνος του τον ιό.
- Σε περιπτώσεις εμμένουσας ή βαρύτερης βλάβης, είναι απαραίτητη η ιατρική παρέμβαση, έτσι ώστε είτε να καταστρέψουμε, είτε να αφαιρέσουμε την περιοχή που πάσχει.
Ινομυώματα
- Είναι καλοήθεις όγκοι, που αναπτύσσονται στο τοίχωμα της μήτρας.
- Η συχνότητά τους αυξάνει όσο αυξάνει η ηλικία της γυναίκας και βρίσκονται συνήθως σε γυναίκες πάνω από τα 40.
- Δεν είναι σαφή τα αίτια που οδηγούν στην ανάπτυξή τους, γνωρίζουμε όμως ότι επηρεάζονται από τις γυναικείες ορμόνες και την κληρονομικότητα.
- Τα ινομυώματα μπορεί να μην έχουν καθόλου συμπτώματα ή να σχετίζονται με
- Ανώμαλες αιμορραγίες
- Διαταραχές ούρησης (συχνουρία)
- Δυσμηνόρροια
- Πόνο κατά την επαφή
- Αυτόματες εκτρώσεις
- Κατά την εγκυμοσύνη συνήθως αυξάνονται σε μέγεθος, προκαλώντας διάφορες επιπλοκές
- Η αντιμετώπιση διαφέρει, ανάλογα με το μέγεθος και την κλινική εικόνα
- Σε ασυμπτωματικά ινομυώματα, η απλή παρακολούθηση με τακτική μέτρηση του μεγέθους αρκεί
- Η χειρουργική θεραπεία περιλαμβάνει την αφαίρεση του ινομυώματος (λαπαροσκοπικά, υστεροσκοπικά ή με ανοιχτό χειρουργείο) ή ακόμα και την υστερεκτομή
- Ενδείξεις χειρουργικής επέμβασης είναι:
- Ταχεία αύξηση του μεγέθους
- Έντονα συμπτώματα
- Ύποπτη ή μη διευκρινιστική υπερηχογραφική εικόνα
Διαταραχές περιόδου - ανώμαλες αιμορραγίες
- Ο φυσιολογικός κύκλος στις γυναίκες μπορεί να έχει διάρκεια από 21 έως 35 ημέρες.
- Ωστόσο, 1 στις 10 γυναίκες βιώνει διάφορες διαταραχές της περιόδου, από ανώμαλη διάρκεια των κύκλων μέχρι ανώμαλης ένταση ή διάρκεια της εμμηνορρυσίας (NIH).
- Έτσι, το εύρος των διαταραχών ποικίλλει από μία «χαμένη» περίοδο, μέχρι τις τελείως «απρόβλεπτες» περιόδους ή αιμορραγίες που διαρκούν περισσότερο από 8 ημέρες και τις σταγονοειδείς αιμορραγίες μεταξύ των φυσιολογικών εμμηνορρυσιών.
- Στις περισσότερες γυναίκες ο κύκλος έχει μια σχετική σταθερότητα αν και με το πέρασμα των δεκαετιών ή μετά από εγκυμοσύνες, μπορεί να παρατηρηθούν διαφοροποιήσεις στη διάρκεια του κύκλου ή στα χαρακτηριστικά της περιόδου.
- Τις περισσότερες φορές οι αλλαγές αυτές είναι φυσιολογικές, υπάρχουν όμως και περιπτώσεις που υποκρύπτονται καταστάσεις που χρειάζονται θεραπεία.
- Οι πιο συχνές αιτίες που επηρεάζουν την περίοδο είναι οι παρακάτω:
- Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών (PCOS)
- Κλιμακτήριος
- Θυρεοειδοπάθειες
- Προλακτίνωμα
- Στρες - άσκηση - διατροφή
- Παθολογικές καταστάσεις της μήτρας και των ωοθηκών
- Πολύποδες
- Λειτουργικές κύστεις των ωοθηκών (κυστικό ωοθυλάκιο - αιμορραγικό ωχρό σωμάτιο)
- Ινομυώματα
- Παχυσαρκία
- Υπερπλασία και καρκίνος του ενδομητρίου
- Σε κάθε περίπτωση, είναι απαραίτητη η λεπτομερής λήψη ιστορικού, ο υπερηχογραφικός έλεγχος και η εργαστηριακή διερεύνηση, ενώ σε κάποιες γυναίκες απαιτείται η διενέργεια διαγνωστικής απόξεσης ή υστεροσκόπησης του ενδομητρίου.
- Οι θεραπευτικές επιλογές, τόσο φαρμακευτικές όσο και χειρουργικές, εξατομικεύονται ανάλογα με το αίτιο της ανώμαλης αιμορραγίας.
Κύστεις ωοθηκών
- Γενικά οι κύστεις διακρίνονται σε λειτουργικές και μη λειτουργικές.
- Οι λειτουργικές κύστεις σχηματίζονται μετά από διαταραχή του μηχανισμού της ωορρηξίας, μπορεί να φτάσουν σε μέγεθος μέχρι τα 8cm και εξαφανίζονται μόνες τους σε μερικές εβδομάδες.
- Αν και συνήθως δεν έχουν συμπτώματα, μπορεί να προκαλέσουν διαταραχές της περιόδου, αίσθημα βάρους και άτυπο κοιλιακό άλγος.
- Σπανιότερα, εμφανίζονται επιπλοκές που μπορεί να απαιτήσουν άμεση χειρουργική παρέμβαση, όπως:/
- Συστροφή
- Ρήξη
- Αιμορραγία
- Οι μη λειτουργικές κύστεις δεν εξαφανίζονται με την πάροδο του χρόνου και στις περιπτώσεις αυτές χρειάζεται πολλές φορές πρόσθετος εργαστηριακός (καρκινικοί δείκτες) και απεικονιστικός (μαγνητική τομογραφία) έλεγχος, ενώ η θεραπεία είναι χειρουργική.
Εμμηνόπαυση - κλιμακτήριος
- Ως εμμηνόπαυση ορίζεται το χρονικό σημείο της ζωής της γυναίκας στο οποίο δεν υπάρχει εμμηνορρυσία για 12 συνεχόμενους μήνες.
- Η μέση ηλικία της εμμηνόπαυσης είναι τα 51 έτη, χρόνος, όμως, που μπορεί να ποικίλλει κατά πολύ από γυναίκα σε γυναίκα (45-55).
- Ως πρόωρη εμμηνόπαυση ή πρόωρη ωοθηκική ανεπάρκεια ορίζεται όταν η εμμηνόπαυση συμβαίνει πριν τα 40 έτη και απαιτεί διαφορετικό τρόπο προσέγγισης.
- Σημεία και συμπτώματα της εμμηνόπαυσης
- Εξάψεις
- Ακράτεια ούρων και αίσθημα καύσου κατά την ούρηση
- Ατροφία γεννητικού συστήματος
- Αλλαγές στο σχήμα και την υφή των μαστών
- Λέπτυνση και ξηρότητα του δέρματος
- Οστεοπενία και οστεοπόρωση
- Αλλαγή στο λιπιδαιμικό προφίλ (αύξηση της LDL χοληστερόλης)
- Αύξηση κινδύνου καρδιαγγειακών επεισοδίων
- Αύξηση βάρους σώματος
- Αλλαγές στη διάθεση, ευερεθιστότητα, άγχος
- Ελαττωμένη libido
- Δυσχέρεια στη συγκέντρωση και ελαττωμένη μνήμη
Υπογονιμότητα
- Ως υπογονιμότητα ορίζεται η αδυναμία επίτευξης κύησης μετά από ένα χρόνο ελεύθερων επαφών.
- Για γυναίκες μεγαλύτερες των 35 ετών το αντίστοιχο χρονικό διάστημα είναι 6 μήνες (ASRM).
- Περίπου 10-15% των ζευγαριών αντιμετωπίζουν κάποιο πρόβλημα σε σχέση με τη γονιμότητα.
- Το πρόβλημα αυτό μπορεί να αφορά στη γυναίκα, στον άνδρα, ή και στους δύο, ενώ σε ένα μεγάλο ποσοστό δεν μπορεί να βρεθεί συγκεκριμένο αίτιο.
- Τι εξετάσεις πρέπει να κάνω?
- Το πρώτο βήμα στην αντιμετώπιση της υπογονιμότητας είναι η σωστή αξιολόγησή της. Υπάρχουν πολλές διαθέσιμες εξετάσεις που έχουν ως βασικούς σκοπούς:
- Την επιβεβαίωση της ωορρηξίας και την αξιολόγηση των ωοθηκικών εφεδρειών (ορμονικός και υπερηχογραφικός έλεγχος)
- Τη βατότητα του αναπαραγωγικού συστήματος (σαλπιγγογραφία, υστεροσκόπηση, λαπαροσκόπηση)
- Την αξιολόγηση παραμέτρων του σπέρματος
- Τι επιλογές αντιμετώπισης έχω?